Ο Τσακώνικος είναι παραδοσιακός χορός με ρίζες στην αρχαία Ελλάδα. Χορεύεται από γυναίκες και άντρες και έχει προέλευση από την Πελοπόννησο, στην Τσακωνιά δηλαδή στο νοτιοανατολικό τμήμα της επαρχίας Κυνουρίας, του νομού Αρκαδίας. Οι χορευτές με την παραδοσιακή Τσακώνικη ενδυμασία τον χορεύουν στις εθνικές και τοπικές γιορτές καθώς και στα θρησκευτικά πανηγύρια. Οι χορευτές παρατάσσονται σε ανοιχτό κύκλο και χορεύουν κρατώντας ο ένας τον άλλο σφιχτά. Άρχισε να διδάσκεται το 1930 στο Λύκειο Ελληνίδων και στη Γυμναστική Ακαδημία[1], ενώ μέχρι και σήμερα αποτελεί μέρος της διδακτέας ύλης στο μάθημα του ελληνικού παραδοσιακού χορού σε όλα τα Τ.Ε.Φ.Α.Α. της Ελλάδας. Η Δώρα Στράτου τον επέλεξε ως εξώφυλλο για το βιβλίο Ελληνικοί Παραδοσιακοί Χοροί του Ο.Ε.Δ.Β. του Υπουργείου Παιδείας αναφέροντας τις αρχαιοελληνικές ρίζες του.[2] Στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση διδασκόταν στο Γυμνάσιο στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής και από το 1999 η διδασκαλία του υπάρχει στο σχολικό βιβλίο της Γ΄ και Δ΄ τάξης του Δημοτικού σχολείου. Ο Τσακώνικος χορός είναι καταγεγραμμένος στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς από το Υπουργείο Πολιτισμού

Οι μελετητές του Τσακώνικου χορού δε μπορούν να καταλήξουν με σιγουριά σχετικά με την προέλευσή του. Οι επικρατέστερες εκδοχές είναι:

• ότι προέρχεται από τον πυρρίχιο και είναι πολεμικός χορός
• ότι πρόκειται για το χορό γέρανο που περιγράφει ο Πλούταρχος στο έργο του «Παράλληλοι Βίοι», που χόρεψε ο Θησέας με τους συντρόφους του στη Δήλο γύρω από τον βωμό του Απόλλωνα, αναπαριστώντας την περιπέτειά τους να βγουν από το Λαβύρινθο του Μινώταυρο στην Κρήτη. Τα στοιχεία που μαρτυρούν πως πρόκειται για έναν αρχαιοελληνικό χορό, σύμφωνα με τους μελετητές είναι τα ελικοειδή κυκλίσματά (λαβυρινθιακοί σχηματισμοί) του και ο αρχαιοελληνικός παιωνικός ρυθμός των 5/4 και 5/8, μαζί με το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα (τσακωνική διάλεκτο).
• ότι είναι ένα είδος ιερού χορού που αναπαριστά την μάχη του θεού Απόλλωνα εναντίον του Πύθωνα.[12][13]

Τα τραγούδια του Τσακώνικου χορού είναι:

• Σου ‘πα, μάνα,…»,
• «Κινήσαν τα τσανόπουλα…»,«Πάν’ στου Άι-Λια τη ράχη…»,
• «Μπιρμπιλομάτα»,
• «Απατζά το Μαρασία…»,
• «Αμπέλι μου πλατύφυλλο…»
• και «Στάζουν τα κεραμίδια σου…».

ΠΩΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ Ο ΤΣΑΚΩΝΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ

Οι χορευτές παρατάσσονται σε σχήμα ανοιχτού κύκλου και ο πρωτοχορευτής/τρια που κρατάει μαντήλι, ξεκινάει το χορό προς τα δεξιά, με τους υπόλοιπους χορευτές να έχουν δώσει κλίση στα σώματά τους κατά ¾ προς τα δεξιά. Τα χέρια είναι ενωμένα με τέτοιο τρόπο ώστε το δεξί χέρι του δεύτερου χορευτή να είναι κάτω από το αριστερό του πρώτου χορευτή. Έτσι μειώνεται η ελευθερία κινήσεων των χορευτών, μιας και τα χέρια τους βρίσκονται ακινητοποιημένα περίπου στο ύψος της μέσης τους, ενώ τα σώματά τους είναι σε στενή επαφή χωρίς να μπορούν να κάνουν γρήγορα και μεγάλα βήματα. Τα σώματα κινούνται με κυματοειδή κίνηση, σε συνδυασμό με αργά βήματα πίσω-εμπρός, δίνοντας την εικόνα ενός τεράστιου αργού φιδιού.

Ο χορός κάνει ελικοειδή κυκλίσματα (δίπλες) και ο πρώτος του χορού, γυρίζει με την πλάτη προς τους υπολοίπους, κατόπιν γίνεται η ίδια κίνηση αντιθέτως.

Άλλοτε πάλι ο χορός δημιουργεί ένα σαλίγκαρο [σπείρα] στον αργό του ρυθμό, και ξεδιπλώνεται στο γρήγορο αναπαριστώντας τη ζωή.

Τα βήματα είναι αργά, μετρημένα και ο χορός ξετυλίγεται κάνοντας κύκλους και στροφές, διπλώματα και ξεδιπλώματα. Χορεύεται μέχρι σήμερα σε 5/8 (αργός) ή 5/4 (γρήγορος)

Οι χορευτές κρατιούνται σφιχτά, σαν να προσπαθούν να μη χάσει ο ένας τον άλλο και η πρωτοχορεύτρια κρατά ένα μαντήλι στο χέρι. Ο χορός είναι ανοιχτός κυκλικός. Άλλοτε, πάλι, σχηματίζει ένα σαλίγκαρο (σπείρα) σε αργό ρυθμό και ξεδιπλώνεται σε γρήγορο ρυθμό, αναπαριστώντας τη ζωή, την ανάπτυξη, τη νίκη.

---

Πηγή:https://www.prastos.gr/portal/%CE%BF-%CF%84%CF%83%CE%B1%CE%BA%CF%8E%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%82-x%CE%BF%CF%81%CF%8C%CF%82.html