Ο ρόλος της Οικογένειας στην ανάπτυξη του παιδιού

Βιβλιογραφική αναφορά σε αυτή τη σελίδα:
1998

ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΟ ΙΔΙΟ ΘΕΜΑ Εισαγωγή Αγωγή Ρόλος Γονείς και οικογένεια Δομή της Οικογένειας Ιστορική Αναδρομή   Ο ρόλος του πατέρα Χαρακτηριστικά πατέρα Πατέρας και διαζύγιο Ο ρόλος της  μητέρας Εργαζόμενη μητέρα Υιοθεσία Ειδική αγωγή Λάθη των γονιών Τύποι Γονιών Καινοτομίες Επίλογος Βιβλιογραφία

Κεφ.2 Η αγωγή στον ρόλο της Οικογένειας στην ανάπτυξη του παιδιού

Πριν προχωρήσουμε, θα ήταν σκόπιμο να ερμηνευθούν οι έννοιες αγωγή, ρόλος και γονείς, μιας και αυτό είναι το θέμα της παρούσας εργασίας.

2.1.α. Έννοια της αγωγής.

Το φαινόμενο της αγωγής είναι πανάρχαιο και πανανθρώπινο, αν και αλλάζει από εποχή σε εποχή.

Συγκεκριμένα αγωγή είναι το σύνολο των επιδράσεων που ασκούνται στο άτομο από το φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον από τη στιγμή της γέννησης και κατά τη διάρκεια της όλης ζωής του. Ειδικότερα, είναι η σκόπιμη και συστηματική επίδραση του ώριμου ανθρώπου πάνω στον νέο και η συμβολή στην ψυχοσωματική ανάπτυξή του, καθώς και στην προσαρμογή του στα δεδομένα και τις απαιτήσεις της εποχής του.⁽¹⁾

Είναι δηλαδή η προσπάθεια να μεταδοθούν από τους μεγάλους στους μικρότερους, ή από έμπειρους σε άπειρους γνώσεις, δεξιότητες, εμπειρίες , συνήθειες και βασικά στοιχεία για την αντιμετώπιση της ζωής και των αναγκών του παιδιού ανάλογα με την ηλικία του και την ιδιοσυγκρασία του. Πρέπει να ασκείται πάντα με βάση τις ικανότητες του παιδιού με αλληλεπίδραση και ποτέ με εξαναγκασμό. ⁽²⁾ Η έννοια της αγωγής πρέπει να διαφοροποιείται από την έννοια της κοινωνικοποίησης.

Με τον όρο κοινωνικοποίηση εννοούμε την δημιουργία ενός ενιαίου λειτουργικού και ψυχοσωματικού όλου, δηλ. την δημιουργία του ατόμου. Σύμφωνα με τη θεωρία των ρόλων, κοινωνικοποίηση είναι η εκμάθηση των κοινωνικών ρόλων, η οποία κάνει ικανό το άτομο να ενεργεί και να μεταβάλεται σ' ένα φορέα κοινωνικών συστημάτων και ρόλων κι έτσι να συμβάλλει στην αναπαραγωγή της κοινωνίας. ⁽³⁾

Συμπεραίνουμε λοιπόν, ότι η κοινωνικοποίηση είναι ευρύτερη έννοια από την αγωγή, μιας και η κοινωνικοποίηση συμπεριλαμβάνει τις συνειδητά προγραμματισμένες επιδράσεις για την εξέλιξη των προδιαθέσεων του παιδιού, το οποίο προσαρμόζεται στις αρχές και στις ανάγκες της κοινωνίας.⁽⁴⁾

2.1.β. Σκοποί της Αγωγής

Οι σκοποί της αγωγής διαφοροποιούνται από εποχή σε εποχή κι εξαρτώνται από τις απαιτήσεις και τα πρότυπα της κοινωνίας. Υπάρχουν όμως κάποια βασικά χαρακτηριστικά της οικογενειακής αγωγής που είναι σταθερά σε γενικές γραμμές και αυτά επιδιώκουν οι γονείς να προβάλλουν στα παιδιά τους όπως:

α. Οι καλές συνήθειες των παιδιών, είτε αφορούν προσωπικά στοιχεία είτε αφορούν την κοινωνικότητα των παιδιών.

β. Η ανάπτυξη της αίσθησης της ευθύνης και του καθήκοντος στα παιδιά, δίνοντάς τους να καταλάβουν πως στη ζωή δεν πρέπει να τα περιμένουμε όλα από τους άλλους.

γ. Η ανάπτυξη βιολογικών συνηθειών και καθαριότητας.

δ. Τέλος η οικογενειακή αγωγή, αποβλέπει στην δημιουργία ψυχολογικών και σωματικών δυνατοτήτων στα παιδιά δίνοντάς τους τα κατάλληλα εφόδια για την αντιμετώπιση της ζωής.⁽⁵⁾

Τα στοιχεία αυτά επιδιώκουν οι γονείς να τα δώσουν στα παιδιά ανεξαρτήτως εποχής και χρονολογίας.

Υπάρχουν όμως και οι σκοποί της αγωγής οι οποίοι διέπουν κάποιες συγκεκριμένες εποχές, ανάλογα με το ιδεώδες και τα πρότυπα της εποχής αυτής. Ειδικότερα:

α. Το ηρωικό ιδεώδες της αγωγής· είναι το παλαιότερο και ανήκει στην Ομηρική εποχή. Αφορμή του ηρωικού ιδεώδους ήταν ο Τρωικός πόλεμος και η αναγκαιότητα ύπαρξης ενός ήρωα, ο οποίος με τη βοήθεια των θεών θα γίνει πρότυπο ανυπέρβλητο και αιώνιο.

β. Το γεωργικό ιδεώδες της αγωγής· το συναντάμε στην εποχή του Ησιόδου. Τώρα το πρότυπο δεν είναι ο γενναίος πολεμιστής, που όλοι θέλουν να του μοιάσουν, αλλά ο γεωργός που εργάζεται και μοχθεί συνεχώς. Κυρίαρχη ιδέα είναι η ιδέα του δικαίου, οι νόμοι και η εργασία.

γ. Το πολιτειακό και εθνικό ιδεώδες της αγωγής· το υποστήριξαν οι δύο μεγάλοι φιλόσοφοι Πλάτωνας και Αριστοτέλης. Κυρίαρχη ιδέα είναι ότι η δύναμη του κράτους δεν συνίσταται στον πληθυσμό του αλλά στην υπεροχή των πολιτών του και την αξιοκρατία.⁽⁶⁾

δ. Το Χριστιανικό ιδεώδες· το βρίσκουμε στα σκοτεινά χρόνια του Μεσαίωνα, όπου επικρατούσαν οι προκαταλήψεις και η εκκλησία έριχνε την βαριά σκιά της σ' όλη την Ευρώπη, δημιουργώντας φανατικούς οπαδούς και μίση ανάμεσα στους ανθρώπους.

ε. Το Δυτικό και Λογοτεχνικό ιδεώδες της αγωγής· το οποίο το συναντάμε στην περίοδο της Αναγέννησης. Μετά το σκοταδισμό του Μεσαίωνα, η Αναγέννηση φέρνει αλλαγή στην αγωγή των παιδιών, δίνοντάς τους γνώσεις και εφόδια για μια πολιτισμένη και εγγράμματη ζωή.⁽⁷⁾

στ. Σήμερα η αγωγή αποβλέπει στην δημιουργία ελεύθερης δημοκρατικής και υπεύθυνης προσωπικότητας. Οι γονείς πρέπει να χρησιμοποιούν την σωστή αγωγή στα παιδιά τους όσο καλύτερα μπορούν, όχι όμως να γίνεται αυτοσκοπός, αλλά με τους σωστούς χειρισμούς να οδηγεί το παιδί στην εσωτερική ευγένεια, δηλ στην φιλικότητα και στην εγκαρδιότητα για τους γύρω του, καθώς στον σεβασμό της ανθρώπινης προσωπικότητας και τέλος να υπάρχουν βελτιωτικές επιδράσεις για το ίδιο το παιδί ^{(στην προσωπικότητά του)}

Πιο συγκεκριμένα, για να έχουμε ολοκληρωμένη αγωγή, πρέπει να στοχεύουμε στα εξής:

α. Στην προαγωγή του ατόμου ως φορέα του πολιτισμού στον οποίο ζει.

β. Στην αγάπη για το περιβάλλον και την τέχνη.

γ. Στην ανάπτυξη εσωτερικής ελευθερίας και αγάπης για τον άλλον.

δ. Στην μέριμνα για την πρόοδο, ευημερία και κοινωνικοποίηση του νέου.⁽⁸⁾

2.1.γ. Μέσα Αγωγής

Οι γονείς οι οποίοι θέλουν να διαμορφώσουν ένα καλό χαρακτήρα και να διαπαιδαγωγήσουν όσο καλύτερα μπορούν το παιδί τους, πρέπει να έχουν υπ' όψη τους κάποια βοηθητικά μέσα, τα οποία θα βοηθήσουν τους ίδιους να ασκήσουν πιο καλά το ρόλο τους αλλά και τα παιδιά να πάρουν τα σωστά μηνύματα και να διδαχτούν σωστά.

Τα πιο σημαντικά μέσα αγωγής είναι:

1. Το παράδειγμα. Οι γονείς με τη σωστή συμπεριφορά τους παραδειγματίζουν το παιδί το οποίο μιμείται τη στάση τους και διαμορφώνει τον χαρακτήρα του.

2. Η συνήθεια· όταν κάτι επαναλαμβάνεται συνέχεια από τους γονείς, π.χ. μια συγκεκριμένη μορφή αγωγής, γίνεται βίωμα για το παιδί και συνηθίζει να πράττει όπως και οι γονείς του.

3. Η πειθαρχία· με την πειθαρχία, οι γονείς μπορούν να επιτύχουν σημαντικά αποτελέσματα στη βελτίωση της συμπεριφοράς του παιδιού. Πρέπει βέβαια να εφαρμόζεται με μέτρο, χωρίς υπερβολές και ακρότητες.

4. Η αμοιβή. Όταν οι γονείς αμείβουν υλικά ή λεκτικά το παιδί τους για μια σωστή πράξη ή μια σωστή συμπεριφορά, το παιδί θα επαναλάβει την ενέργειά του αυτή, νιώθοντας περήφανο για τον έπαινο ή αμοιβή που παίρνει. Η αμοιβή δεν πρέπει να δίνεται με σπατάλη η φειδώ, γιατί δεν θα έχει καμιά επίδραση στο παιδί

5. Η ποινή. Με την ποινή οι γονείς προειδοποιούν το παιδί να μην επαναλάβει μια ανεπιθύμητη ενέργειά του και το συνετίζουν προς μια καλύτερη συμπεριφορά. Η ποινή δεν πρέπει να είναι πολύ αυστηρή, πρέπει να πραγματοποιείται όταν προλέγεται και να μην είναι πολύ συχνή και για ασήμαντους λόγους, γιατί τότε θα έχει ασήμαντη επιρροή.⁽⁹⁾

2.1.δ. Παράγοντες αγωγής

Για το αναπτυσσόμενο παιδί, η οικογένεια είναι αυτή που έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη για την αγωγή και την διαπαιδαγώγησή του. Αλλά υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που το βοηθούν στην διαμόρφωση του χαρακτήρα του. Επιγραμματικά οι παράγοντες αγωγής για ένα παιδί είναι οι εξής.

α. Η οικογένεια: Αποτελεί τον πρώτο παράγοντα αγωγής, μέσα στην οποία τα παιδιά παίρνουν στοιχεία σωστής κοινωνικής συμπεριφοράς.

β. Το σχολείο: Το παιδί στο σχολείο κάνει πράξη τα ερεθίσματα και τα διδάγματα που δέχτηκε από την οικογένειά του.

γ. Η εκκλησία αποτελεί παράγοντα αγωγής εξ αιτίας των αιώνιων αξιών που προσφέρει με την διδασκαλία της.

δ. Η πολιτεία: Η επίδραση των νόμων και των κυβερνήσεων ασκούν μεγάλη επιρροή στον νέο.

ε. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης: Τα Μ.Μ.Ε, μέσα από τη συνεχή ενημέρωση, μόρφωση, διασκέδαση και ψυχαγωγία, αποτελούν σημαντικό παράγοντα αγωγής.

Βιβλιογραφία Κεφαλαίου

1) Αμπλιανίτη Π. "Λεξικόν Αγωγής του Παιδιού", Αθήνα. 1958

2) Βorneman E. "Η πατριαρχία" ,Εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας, Αθήνα 1988

3) Gordon T, "Ο αποτελεσματικός γονέας", εκδ. Ευρωσπουδή

4) Δανασσή - Αφεντάκη Α. "Θεματική της παιδαγωγικής επιστήμης" , Αθήνα 1992

5) Δρόσου Ζ. "Παιδαγωγικά προβλήματα και γονείς" Αθήνα 1985,

6) Ενγκελς Φ. "Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους", εκδ. Αναγνωστάκη, Αθήνα

7) Ευδόκα Τ. "Τα δύσκολα προβλήματα και τα πρώτα ερωτήματα του παιδιού σας", εκδ. Α.Καραβία, Αθήνα, 1968

8) Ζαχαρενάκη Κ. "Διαφορική Κοινωνικοποίηση", Ηράκλειο, 1995

9) Ζουρδάκη Δ. "Διαδικασίες κοινωνικοποίησης" εκδ. ΣΚΑΡΑΒΑΙΟΣ, Αθήνα 1984

Βιβλιογραφική αναφορά σε αυτή τη σελίδα: