Πλήθος θεωρητικών μοντέλων, έχουν διατυπώσει την άποψη ότι η γνωστική ανάπτυξη ακολουθεί μια βασική, καθολική, οικουμενική δομή και ότι εκδηλώνεται μέσα από κάποια στάδια και διαδικασίες κοινές για όλους τους πολιτισμούς. Παρ' ότι κάποιες από τις θεωρητικές αυτές θέσεις, όπως για παράδειγμα τα φαινόμενα που παρατήρησε ο Piaget, έχουν επιβεβαιωθεί πειραματικά, η γνωστική και αναπτυξιακή ψυχολογία δεν κατάφεραν να διατυπώσουν μοντέλα που να εξηγούν ικανοποιητικά τις ατομικές διαφορές ως προς την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων. Διαρκής είναι στο πλαίσιο αυτό, η συζήτηση σχετικά με την επιρροή του πολιτισμού στην διαδικασία της ανάπτυξης των νοητικών ικανοτήτων.

Η επιρροή του πολιτισμού στην ανάπτυξη των γνωστικών λειτουργιών είναι συνεχής και επίμονη. Η κουλτούρα μπορεί να ιδωθεί ως ένα ερέθισμα που προηγείται και ενεργοποιεί τις γνωστικές λειτουργίες του ανθρώπινου ζώντος οργανισμού. Το επίπεδο αυτής της πολιτισμικής επιρροής, πέρα από εξωτερικό – κοινωνικό, επεκτείνεται και στις υποκείμενες νευρωνικές οργανώσεις οι οποίες ευθύνονται και αποτυπώνουν σε επίπεδο δομής εγκεφάλου τις διάφορες γνωστικές λειτουργίες (Park & Gutchess, 2002).

Οι πολιτισμικές διαφορές στο επίπεδο των γνωστικών λειτουργιών και της ανάπτυξης τους, ερευνήθηκαν μέσα από ποικίλες πειραματικές διαδικασίες, οι οποίες ενίοτε περιελάμβαναν δείγματα πληθυσμών προερχόμενων από σημαντικά διαφοροποιημένα πολιτισμικά περιβάλλοντα όπως Δυτικοί πολιτισμοί (π.χ Αμερικάνοι) και Ανατολικοί πολιστισμοί (π.χ Κινέζοι). Οι ερευνητικές αυτές διαδικασίες επικεντρώθηκαν άλλοτε στην εξέταση λειτουργιών όπως μνήμη, προσοχή και  αντίληψη και άλλοτε στην εξαγωγή συμπερασμάτων από την μελέτη της χρήσης της γλώσσας. Παρακάτω παρουσιάζεται μια ανασκόπηση κάποιων ερευνητικών δεδομένων στον χώρο των διαπολιτισμικών διαφορών στην γνωστική ανάπτυξη.

Σύμφωνα λοιπόν με την Greenfield (2000) η κουλτούρα βρίσκεται εντός και όχι εκτός του ατόμου. Τα δεδομένα από την διαπολιτισμική έρευνά της σε ιθαγενή κοινότητα του Μεξικού υποδεικνύουν ότι σε βάθος δύο γενεών της ίδιας κοινότητας ανθρώπων, επισυμβαίνουν αλλαγές σε γνωστικό επίπεδο τόσο στη βάση της γενιάς όσο και στην βάση της κουλτούρας. Πιο συγκεκριμένα, στα άτομα της μελέτης της, παρατηρήθηκε αλλαγή ως προς το μοντέλο της μάθησής τους από την παροχή και λήψη βοήθειας προς την σταδιακή αυτο-ανακάλυψη. Υποστήριξε λοιπόν ότι οι αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο, προκαλούν μία ώθηση προς διαφορετικούς τρόπους μάθησης κατάλληλα προσαρμοσμένους στις διαφοροποιημένες κοινωνικές συνθήκες.

Σύμφωνα με δεδομένα από το ερευνητικό έργο του Nisbett (2003) οι άνθρωποι ασιατικής προέλευσης επικεντρώνουν την προσοχή τους σε συναφή χαρακτηριστικά του φόντου ενός ερεθίσματος κάτι που υποδεικνύει γνωστική επεξεργασία που χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη εξάρτηση από το πεδίο, μεγαλύτερη ευαισθησία σε περιβαλλοντικές αλλαγές και μεγαλύτερη προσήλωση σε λειτουργικές-σχεσιακές και όχι κατηγορικές πτυχές του ερεθίσματος.

Μια σειρά από πειραματικές διαδικασίες (έργα μνήμης, αντιληπτικής κρίσης και έργα Stroop) στις οποίες εξετάστηκαν άτομα αμερικανικής και ασιατικής προέλευσης, επιβεβαιώνουν την διαφορά της γωστικής επεξεργασίας των πολιτισμικών αυτών ομάδων ως προς την εξάρτηση από το πεδίο. Πιο συγκεκριμένα βρέθηκε ότι οι Αμερικανοί είναι περισσότερο ικανοί να αγνοούν στοιχεία του φόντου μιας πληροφορίας, ενώ οι Γιαπωνέζοι είναι πιθανότερο να ενσωματώσουν τα συναφή στοιχεία του φόντου μιας πληροφορίας κατά την επεξεργασία τους..

Μια σειρά μελετών εξετάζει την σχέση πολιτισμού και ανάπτυξης των γνωστικών λειτουργιών μέσω της γλώσσας. Οι Paulesu κ.α (2000 σε Park & Gutchess, 2002) εντόπισαν λειτουργικές διαφορές στην χρήση και την επεξεργασία διαφορετικής γλώσσας. Πιο συγκεκριμένα, ανέφεραν ότι η διαφορετική ορθογραφία ανάμεσα στα Ιταλικά και τα Αγγλικά, υποδεικνύει την ενεργοποίηση διαφορετικών νευρωνικών περιοχών. Σύμφωνα με άλλα ερευνητικά ευρήματα, παιδιά Ιαπωνικής καταγωγής παρουσιάζουν γνωστικό πλεονέκτημα σε έργα ταχύτητας επεξεργασίας, κωδικοποίησης και χωρικής ικανότητας και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι χρησιμοποιούν μια εικονογραφική γλώσσα (Lynn, 1982).

Σύμφωνα με μια συγκριτική μελέτη της αρχιτεκτονικής, της δυναμικής και της ανάπτυξης της γνωστικής επεξεργασίας Ελλήνων και Κινέζων, εντοπίζονται ομοιότητες αλλά και διαφορές ως προς την γνωστική επεξεργασία των δυο πολιτισμικών ομάδων. Από την μία πλευρά η λειτουργική και αναπτυξιακή αρχιτεκτονική των γνωστικών διεργασιών και η ανάπτυξη των διεργασιών συλλογισμού είναι κοινές στις δύο ομάδες και επιπλέον δεν εντοπίζονται διαφορές στις ικανότητες επεξεργασίας που διαθέτουν. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν σημαντικές διαφορές, με τους Κινέζους να παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις ως προς την οπτικοχωρική επεξεργασία (συμπεριλαμβανομένης της ταχύτητας και του ελέγχου της επεξεργασίας, της εργαζόμενης μνήμης και του συλλογισμού) σε σύγκριση με τους Έλληνες συμμετέχοντες.

Η σύγκριση ομάδων Δυτικού και Ανατολικού πολιτισμού περιλαμβάνει τέλος ερευνητικά δεδομένα ως προς τις δυνατότητες ανάκλησης και τις αριθμητικές μετρήσεις. Έτσι, έχει παρατηρηθεί μεγαλύτερο εύρος αριθμητικών ψηφίων που μπορούν να ανακληθούν από τους Κινέζους σε σύγκριση με τους Άγγλους και αυτό πιθανόν να οφείλεται στην μικρότερη διάρκεια και προφορά των αριθμητικών ψηφίων στην κινέζικη γλώσσα.

Μια διαφορετική έρευνα περιλαμβάνει την μελέτη του συλλογισμού ανθρώπων της φυλής Trobriant της Νέας Γουινέας. Ο τύπος συλλογισμού των ανθρώπων αυτής της φυλής παρουσιάζει ενδιαφέρον διότι έχει εθνογραφικά αποτυπωθεί ως πρωτόγονος, συγκεκριμένος αντί αφηρημένου και κυριαρχούμενος από εγκεφαλικές δομές του δεξιού ημισφαιρίου. Συμπεραίνεται ότι ενώ οι απόψεις των ανθρώπων της φυλής αυτής για τον κόσμο είναι διαφορετικές από τις αντίστοιχες του Δυτικού κόσμου, ο τρόπος που ασκούν τον συλλογισμό δεν διαφέρει ουσιαστικά από τον αντίστοιχο τρόπο που χαρακτηρίζει την δυτική σκέψη.

Πλήθος θεωρητικών απόψεων έχουν διατυπωθεί με σκοπό να εξηγήσουν τις παρατηρούμενες διαφορές στην σύγκριση πληθυσμών Δυτικού και Ανατολικού πολιτισμού. Έτσι έχει υποστηριχθεί ότι οι δύο τύποι πολιτισμών διαφέρουν ως προς την αντίληψη του κόσμου αλλά και τον τρόπο που αποδίδουν αιτιολογικά νοήματα. Πιο συγκεκριμένα, υποστηρίζεται ότι οι Ασιάτες αποδίδουν περισσότερο αιτιολογικά και ολιστικά νοήματα συνυπολογίζοντας πολλούς παράγοντες για ένα αποτέλεσμα. Οι άνθρωποι του Δυτικού κόσμου από την άλλη, χαρακτηρίζονται από αναλυτική αιτιολόγηση και από την αντίληψη λίγων παραγόντων να συμβάλλουν σε ένα αποτέλεσμα (Norenzayan & Nisbett, 2000).

Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης δοθεί στην επιρροή του εκπαιδευτικού συστήματος στην διανοητική ανάπτυξη. Έτσι σύμφωνα με τους Zhοu και Li (2015) οι κύριες διαφορές των εκπαιδευτικών συστημάτων σε Κίνα και Αμερική συνοψίζονται στα εξής: τα σχολεία στην Κίνα είναι ομοιογενή, έχουν ιεραρχική δομή και δίνουν έμφαση στην υπακοή, τον σεβασμό των δασκάλων και τον προσανατολισμό στο σύνολο ενώ τα σχολεία στην Αμερική είναι ετερογενή και δίνουν έμφαση στην ατομικότητα και την δημοκρατία. Εντοπίσθηκε επιπλέον ότι η ιδιαίτερα υψηλή επίδοση των Κορεατών μαθητών στα μαθηματικά και το χαμηλό τους κίνητρο συνδέονται με την άσκηση πίεσης από το σχολείο και το οικογενειακό περιβάλλον για επιτυχία. Κοινή βάση στις πολιτισμικές αυτές ομάδες φαίνεται να αποτελεί η γενικότερη έμφαση του Κονφουκιανισμού στην εκπαίδευση και η αντίστοιχη παραδοχή ότι μέσω σκληρής δουλειάς και επιμονής μπορεί κανείς να πετύχει στο σχολείο και την ζωή.

Το σύνολο των διαπολιτισμικών διαφορών στην γνωστική ανάπτυξη, οι αιτίες της ύπαρξης τους και ο τρόπος με τον οποίο γίνονται αντιληπτές και αξιολογούνται στην επιστημονική κοινότητα είναι θέματα που απασχόλησαν και συνεχίζουν να απασχολούν πολλούς θεωρητικούς. Ο Nisbett (2003) υποστηρίζει ότι διαφορετικές κοινωνικές δομές και κοινωνικές πρακτικές αλλά και οι διαφορετικοί τρόποι ανατροφής των παιδιών, που απαντώνται στα διάφορα πολιτσιμικά πλαίσια, οδηγούν τους ανθρώπους στο να επικεντρώνονται σε διαφορετικές πτυχές του περιβάλλοντος, αναπτύσσοντας έτσι διαφορετικές κοσμοαντιλήψεις και συλλογιστικές διεργασίες.

Kατά τον Cole oι διαφορετικές κουλτούρες παρέχουν διαφορετικά ερεθίσματα στα μέλη τους με αποτέλεσμα να μαθαίνουν διαφορετικές απαντήσεις. Με ένα παράδειγμα ο Cole εξηγεί ότι το πολιτισμικό περιβάλλον δεν επηρεάζει την οπτική ακρίβεια του ανθρώπου αλλά επηρεάζει τον τρόπο που ερμηνεύονται αμφίσημα ερεθίσματα (όπως οι οπτικές πλάνες). Καταλήγει δε στην άποψη ότι οι άνθρωποι αναπτύσσουν πολιτισμικά εργαλεία και αντίστοιχες γνωστικές δεξιότητες για τομείς της ζωής όπου αυτά μπορούν να φανούν χρήσιμα αλλά και αποτελεσματικά ως προς την αντιμετώπιση των προκλήσεων που τυχόν προκύπτουν λόγω των εκάστοτε τοπικών συνθηκών.

Τέλος οι Segall κ.α (1990 σε Cole, 1996, p.14) ανάγουν τις παρατηρούμενες διαφορές στις γνωστικές λειτουργίες σε ένα γενικότερο επίπεδο αφαίρεσης υποστηρίζοντας ότι: “όλοι είμαστε ιδιοι, αφού όλοι είμαστε άνθρωποι”.

Πλήθος θεωρητικών μοντέλων, έχουν διατυπώσει την άποψη ότι η γνωστική ανάπτυξη ακολουθεί μια βασική, καθολική, οικουμενική δομή και ότι εκδηλώνεται μέσα από κάποια στάδια και διαδικασίες κοινές για όλους τους πολιτισμούς. Παρ' ότι κάποιες από τις θεωρητικές αυτές θέσεις, όπως για παράδειγμα τα φαινόμενα που παρατήρησε ο Piaget, έχουν επιβεβαιωθεί πειραματικά, η γνωστική και αναπτυξιακή ψυχολογία δεν κατάφεραν να διατυπώσουν μοντέλα που να εξηγούν ικανοποιητικά τις ατομικές διαφορές ως προς την ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων. Διαρκής είναι στο πλαίσιο αυτό, η συζήτηση σχετικά με την επιρροή του πολιτισμού στην διαδικασία της ανάπτυξης των νοητικών ικανοτήτων.

Η επιρροή του πολιτισμού στην ανάπτυξη των γνωστικών λειτουργιών είναι συνεχής και επίμονη. Η κουλτούρα μπορεί να ιδωθεί ως ένα ερέθισμα που προηγείται και ενεργοποιεί τις γνωστικές λειτουργίες του ανθρώπινου ζώντος οργανισμού. Το επίπεδο αυτής της πολιτισμικής επιρροής, πέρα από εξωτερικό – κοινωνικό, επεκτείνεται και στις υποκείμενες νευρωνικές οργανώσεις οι οποίες ευθύνονται και αποτυπώνουν σε επίπεδο δομής εγκεφάλου τις διάφορες γνωστικές λειτουργίες (Park & Gutchess, 2002).

Οι πολιτισμικές διαφορές στο επίπεδο των γνωστικών λειτουργιών και της ανάπτυξης τους, ερευνήθηκαν μέσα από ποικίλες πειραματικές διαδικασίες, οι οποίες ενίοτε περιελάμβαναν δείγματα πληθυσμών προερχόμενων από σημαντικά διαφοροποιημένα πολιτισμικά περιβάλλοντα όπως Δυτικοί πολιτισμοί (π.χ Αμερικάνοι) και Ανατολικοί πολιστισμοί (π.χ Κινέζοι). Οι ερευνητικές αυτές διαδικασίες επικεντρώθηκαν άλλοτε στην εξέταση λειτουργιών όπως μνήμη, προσοχή και  αντίληψη και άλλοτε στην εξαγωγή συμπερασμάτων από την μελέτη της χρήσης της γλώσσας. Παρακάτω παρουσιάζεται μια ανασκόπηση κάποιων ερευνητικών δεδομένων στον χώρο των διαπολιτισμικών διαφορών στην γνωστική ανάπτυξη.

Σύμφωνα λοιπόν με την Greenfield (2000) η κουλτούρα βρίσκεται εντός και όχι εκτός του ατόμου. Τα δεδομένα από την διαπολιτισμική έρευνά της σε ιθαγενή κοινότητα του Μεξικού υποδεικνύουν ότι σε βάθος δύο γενεών της ίδιας κοινότητας ανθρώπων, επισυμβαίνουν αλλαγές σε γνωστικό επίπεδο τόσο στη βάση της γενιάς όσο και στην βάση της κουλτούρας. Πιο συγκεκριμένα, στα άτομα της μελέτης της, παρατηρήθηκε αλλαγή ως προς το μοντέλο της μάθησής τους από την παροχή και λήψη βοήθειας προς την σταδιακή αυτο-ανακάλυψη. Υποστήριξε λοιπόν ότι οι αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο, προκαλούν μία ώθηση προς διαφορετικούς τρόπους μάθησης κατάλληλα προσαρμοσμένους στις διαφοροποιημένες κοινωνικές συνθήκες.

Σύμφωνα με δεδομένα από το ερευνητικό έργο του Nisbett (2003) οι άνθρωποι ασιατικής προέλευσης επικεντρώνουν την προσοχή τους σε συναφή χαρακτηριστικά του φόντου ενός ερεθίσματος κάτι που υποδεικνύει γνωστική επεξεργασία που χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη εξάρτηση από το πεδίο, μεγαλύτερη ευαισθησία σε περιβαλλοντικές αλλαγές και μεγαλύτερη προσήλωση σε λειτουργικές-σχεσιακές και όχι κατηγορικές πτυχές του ερεθίσματος.

Μια σειρά από πειραματικές διαδικασίες (έργα μνήμης, αντιληπτικής κρίσης και έργα Stroop) στις οποίες εξετάστηκαν άτομα αμερικανικής και ασιατικής προέλευσης, επιβεβαιώνουν την διαφορά της γωστικής επεξεργασίας των πολιτισμικών αυτών ομάδων ως προς την εξάρτηση από το πεδίο. Πιο συγκεκριμένα βρέθηκε ότι οι Αμερικανοί είναι περισσότερο ικανοί να αγνοούν στοιχεία του φόντου μιας πληροφορίας, ενώ οι Γιαπωνέζοι είναι πιθανότερο να ενσωματώσουν τα συναφή στοιχεία του φόντου μιας πληροφορίας κατά την επεξεργασία τους..

Μια σειρά μελετών εξετάζει την σχέση πολιτισμού και ανάπτυξης των γνωστικών λειτουργιών μέσω της γλώσσας. Οι Paulesu κ.α (2000 σε Park & Gutchess, 2002) εντόπισαν λειτουργικές διαφορές στην χρήση και την επεξεργασία διαφορετικής γλώσσας. Πιο συγκεκριμένα, ανέφεραν ότι η διαφορετική ορθογραφία ανάμεσα στα Ιταλικά και τα Αγγλικά, υποδεικνύει την ενεργοποίηση διαφορετικών νευρωνικών περιοχών. Σύμφωνα με άλλα ερευνητικά ευρήματα, παιδιά Ιαπωνικής καταγωγής παρουσιάζουν γνωστικό πλεονέκτημα σε έργα ταχύτητας επεξεργασίας, κωδικοποίησης και χωρικής ικανότητας και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι χρησιμοποιούν μια εικονογραφική γλώσσα (Lynn, 1982).

Σύμφωνα με μια συγκριτική μελέτη της αρχιτεκτονικής, της δυναμικής και της ανάπτυξης της γνωστικής επεξεργασίας Ελλήνων και Κινέζων, εντοπίζονται ομοιότητες αλλά και διαφορές ως προς την γνωστική επεξεργασία των δυο πολιτισμικών ομάδων. Από την μία πλευρά η λειτουργική και αναπτυξιακή αρχιτεκτονική των γνωστικών διεργασιών και η ανάπτυξη των διεργασιών συλλογισμού είναι κοινές στις δύο ομάδες και επιπλέον δεν εντοπίζονται διαφορές στις ικανότητες επεξεργασίας που διαθέτουν. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν σημαντικές διαφορές, με τους Κινέζους να παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις ως προς την οπτικοχωρική επεξεργασία (συμπεριλαμβανομένης της ταχύτητας και του ελέγχου της επεξεργασίας, της εργαζόμενης μνήμης και του συλλογισμού) σε σύγκριση με τους Έλληνες συμμετέχοντες.

Η σύγκριση ομάδων Δυτικού και Ανατολικού πολιτισμού περιλαμβάνει τέλος ερευνητικά δεδομένα ως προς τις δυνατότητες ανάκλησης και τις αριθμητικές μετρήσεις. Έτσι, έχει παρατηρηθεί μεγαλύτερο εύρος αριθμητικών ψηφίων που μπορούν να ανακληθούν από τους Κινέζους σε σύγκριση με τους Άγγλους και αυτό πιθανόν να οφείλεται στην μικρότερη διάρκεια και προφορά των αριθμητικών ψηφίων στην κινέζικη γλώσσα.

Μια διαφορετική έρευνα περιλαμβάνει την μελέτη του συλλογισμού ανθρώπων της φυλής Trobriant της Νέας Γουινέας. Ο τύπος συλλογισμού των ανθρώπων αυτής της φυλής παρουσιάζει ενδιαφέρον διότι έχει εθνογραφικά αποτυπωθεί ως πρωτόγονος, συγκεκριμένος αντί αφηρημένου και κυριαρχούμενος από εγκεφαλικές δομές του δεξιού ημισφαιρίου. Συμπεραίνεται ότι ενώ οι απόψεις των ανθρώπων της φυλής αυτής για τον κόσμο είναι διαφορετικές από τις αντίστοιχες του Δυτικού κόσμου, ο τρόπος που ασκούν τον συλλογισμό δεν διαφέρει ουσιαστικά από τον αντίστοιχο τρόπο που χαρακτηρίζει την δυτική σκέψη.

Πλήθος θεωρητικών απόψεων έχουν διατυπωθεί με σκοπό να εξηγήσουν τις παρατηρούμενες διαφορές στην σύγκριση πληθυσμών Δυτικού και Ανατολικού πολιτισμού. Έτσι έχει υποστηριχθεί ότι οι δύο τύποι πολιτισμών διαφέρουν ως προς την αντίληψη του κόσμου αλλά και τον τρόπο που αποδίδουν αιτιολογικά νοήματα. Πιο συγκεκριμένα, υποστηρίζεται ότι οι Ασιάτες αποδίδουν περισσότερο αιτιολογικά και ολιστικά νοήματα συνυπολογίζοντας πολλούς παράγοντες για ένα αποτέλεσμα. Οι άνθρωποι του Δυτικού κόσμου από την άλλη, χαρακτηρίζονται από αναλυτική αιτιολόγηση και από την αντίληψη λίγων παραγόντων να συμβάλλουν σε ένα αποτέλεσμα (Norenzayan & Nisbett, 2000).

Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης δοθεί στην επιρροή του εκπαιδευτικού συστήματος στην διανοητική ανάπτυξη. Έτσι σύμφωνα με τους Zhοu και Li (2015) οι κύριες διαφορές των εκπαιδευτικών συστημάτων σε Κίνα και Αμερική συνοψίζονται στα εξής: τα σχολεία στην Κίνα είναι ομοιογενή, έχουν ιεραρχική δομή και δίνουν έμφαση στην υπακοή, τον σεβασμό των δασκάλων και τον προσανατολισμό στο σύνολο ενώ τα σχολεία στην Αμερική είναι ετερογενή και δίνουν έμφαση στην ατομικότητα και την δημοκρατία. Εντοπίσθηκε επιπλέον ότι η ιδιαίτερα υψηλή επίδοση των Κορεατών μαθητών στα μαθηματικά και το χαμηλό τους κίνητρο συνδέονται με την άσκηση πίεσης από το σχολείο και το οικογενειακό περιβάλλον για επιτυχία. Κοινή βάση στις πολιτισμικές αυτές ομάδες φαίνεται να αποτελεί η γενικότερη έμφαση του Κονφουκιανισμού στην εκπαίδευση και η αντίστοιχη παραδοχή ότι μέσω σκληρής δουλειάς και επιμονής μπορεί κανείς να πετύχει στο σχολείο και την ζωή.

Το σύνολο των διαπολιτισμικών διαφορών στην γνωστική ανάπτυξη, οι αιτίες της ύπαρξης τους και ο τρόπος με τον οποίο γίνονται αντιληπτές και αξιολογούνται στην επιστημονική κοινότητα είναι θέματα που απασχόλησαν και συνεχίζουν να απασχολούν πολλούς θεωρητικούς. Ο Nisbett (2003) υποστηρίζει ότι διαφορετικές κοινωνικές δομές και κοινωνικές πρακτικές αλλά και οι διαφορετικοί τρόποι ανατροφής των παιδιών, που απαντώνται στα διάφορα πολιτσιμικά πλαίσια, οδηγούν τους ανθρώπους στο να επικεντρώνονται σε διαφορετικές πτυχές του περιβάλλοντος, αναπτύσσοντας έτσι διαφορετικές κοσμοαντιλήψεις και συλλογιστικές διεργασίες.

Kατά τον Cole oι διαφορετικές κουλτούρες παρέχουν διαφορετικά ερεθίσματα στα μέλη τους με αποτέλεσμα να μαθαίνουν διαφορετικές απαντήσεις. Με ένα παράδειγμα ο Cole εξηγεί ότι το πολιτισμικό περιβάλλον δεν επηρεάζει την οπτική ακρίβεια του ανθρώπου αλλά επηρεάζει τον τρόπο που ερμηνεύονται αμφίσημα ερεθίσματα (όπως οι οπτικές πλάνες). Καταλήγει δε στην άποψη ότι οι άνθρωποι αναπτύσσουν πολιτισμικά εργαλεία και αντίστοιχες γνωστικές δεξιότητες για τομείς της ζωής όπου αυτά μπορούν να φανούν χρήσιμα αλλά και αποτελεσματικά ως προς την αντιμετώπιση των προκλήσεων που τυχόν προκύπτουν λόγω των εκάστοτε τοπικών συνθηκών.

Τέλος οι Segall κ.α (1990 σε Cole, 1996, p.14) ανάγουν τις παρατηρούμενες διαφορές στις γνωστικές λειτουργίες σε ένα γενικότερο επίπεδο αφαίρεσης υποστηρίζοντας ότι: “όλοι είμαστε ιδιοι, αφού όλοι είμαστε άνθρωποι”.