Επιμέλεια Ιστοχώρου: Διον. Κ. Παρούτσας
ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣΤ' ΛΟΥΚΑ (Λουκά κεφ. ιη' στίχοι 10-14).
18. - Η παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου.
A. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Από σήμερα μπαίνει ή Εκκλησία μας στην περίοδο του Τριωδίου. Είναι μια περίοδος προσευχής και μετάνοιας των χριστιανών από σήμερα μέχρι τη γιορτή του Πάσχα. Η Εκκλησία μας διαβάζει σήμερα την παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου. Θέλει να μας δείξει πως η αληθινή μετάνοια του ανθρώπου αρχίζει με την αρετή της ταπεινοφροσύνης, που τελικά οδηγεί τον άνθρωπο κοντά στο Θεό. Αντίθετα η υπερηφάνεια απομακρύνει τον άνθρωπο από το Θεό και τον οδηγεί στην αιώνια καταστροφή.
| ΑΡΧΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ | ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ |
| «Εἶπεν ὁ Κύριος τὴν παραβολὴν ταύτην ἄνθρωποι δύο ἀνέβησαν εἰς τὸ Ἱερὸν προσεύξασθαι, ὁ εἷς Φαρισαῖος καὶ ὁ ἕτερος τελώνης. Ὁ Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο· |
Είπε ο Κύριος αυτή την παραβολή. Δυο άνθρωποι ανέβηκαν στο Ναό για να προσευχηθούν ο ένας ήταν Φαρισαίος και ο άλλος ήταν τελώνης. Ο Φαρισαίος στάθηκε και προσευχόταν στον εαυτό του με αυτά τα λόγια: |
| ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοὶ ὅτι οὔκ εἰμι ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοὶ ἢ καὶ ὡς οὗτος ὃ τελώνης· νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκάτῳ πάντα ὅσα κτῶμαι. |
«Θεέ μου, σ' ευχαριστώ, γιατί εγώ δεν είμαι σαν τους άλλους τους ανθρώπους, που είναι κλέφτες, άδικοι, άτιμοι ή και σαν αυτόν τον τελώνη· νηστεύω δυο φορές την εβδομάδα, δίνω το ένα δέκατο απ' όλα τα εισοδήματα μου. |
| Καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστὼς οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπάραι, ἀλλ' ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων ὁ Θεός, ἰλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. |
Και ο τελώνης στεκόταν από μακριά και δεν ήθελε ούτε τα μάτια του να σηκώσει στον ουρανό, μόνο χτυπούσε στο στήθος του και έλεγε· Θεέ μου, συχώρεσε με τον αμαρτωλό. |
|
Λέγω γὰρ ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ ἐκεῖνος· ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται». |
Σας λέγω πως αυτός κατέβηκε στο σπίτι του συχωρεμένος παρά ο άλλος. Γιατί όποιος υπερηφανεύεται θα ταπεινωθεί, ενώ όποιος ταπεινώνεται θα ανυψωθεί. |
Γ ΑΝΑΛΥΣΗ - ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ
1. Οι Φαρισαίοι, όπως ξέρουμε, ήταν άνθρωποι γεμάτοι εγωισμό και υπερηφάνεια. Πίστευαν στον εαυτό τους και μάλιστα νόμιζαν πως μόνον αυτοί ήταν δίκαιοι και άγιοι. Τους άλλους ανθρώπους τους περιφρονούσαν, γιατί όλους τους έβλεπαν ως αμαρτωλούς. Τέτοιοι Φαρισαίοι δεν υπήρχαν μόνο στην εποχή του Κυρίου, αλλά βρίσκονται μέχρι σήμερα. Ο Φαρισαίος της παραβολής δείχνει υπερηφάνεια και απέναντι στο Θεό. Στην προσευχή του αναφέρει τα καλά έργα του και μάλιστα περισσότερα από εκείνα που ζητούσε ο μωσαϊκός Νόμος. Στο τέλος της παραβολής ο Κύριος μας υπογραμμίζει ότι ο Θεός απόρριψε το Φαρισαίο και επομένως και τα έργα του, γιατί ήταν εγωιστής και υπερήφανος.
2. Ο Τελώνης από την άλλη μεριά προσευχόταν με σκυμμένο κεφάλι, γιατί πίστευε πως είναι πολύ αμαρτωλός. Ο Τελώνης είχε μέσα του την αρετή της ταπεινοφροσύνης. Δε δικαιολογούσε τον εαυτό του. Ζητούσε διαρκώς τη συχώρεση του Θεού: « Ο Θεός, ιλάσθητί μοι, τω αμαρτωλώ». Ο Κύριος στο τέλος της παραβολής μας λέγει πως ο Τελώνης έγινε δεκτός από το Θεό και δικαιώθηκε, δηλαδή έγινε άξιος μέτοχος της Βασιλείας των Ουρανών.
3. Η ταπεινοφροσύνη είναι η πρώτη αρετή του χριστιανού, που πρέπει να την αποκτήσει από την παιδική του ηλικία. Ταπείνωση σημαίνει να έχουμε πάντα αληθινή και σωστή γνώμη για τον εαυτό μας. Να αναγνωρίζουμε τα σφάλματα μας και τις παραλείψεις μας και να ζητούμε το έλεος και τη συχώρεση του Θεού. Γι’ αυτό και στην Εκκλησία μας παρακαλούμε αδιάκοπα το Θεό: «Κύριε ελέησον». Είναι η προσευχή των ταπεινών ανθρώπων, και ο Χριστός τελικά μας δικαιώνει και μας ανυψώνει στην πιο υψηλή θέση. Μας χαρίζει με το έλεος και τη συχώρεση του τη Βασιλεία των Ουρανών, δηλαδή να είμαστε αιώνια μαζί Του.
4. Με τέτοια ταπείνωση και σωστή προσευχή πρέπει να αρχίσουμε να ετοιμαζόμαστε στην περίοδο του Τριωδίου και της Μεγάλης Σαρακοστής. Με την κατάλληλη προετοιμασία θα μπορέσουμε να αντικρίσουμε τη σταυρική θυσία του Κυρίου μας. Να νιώσουμε την αγάπη του Χριστού, που μας την προσφέρει για να απολαύσουμε κοντά του τη σωτηρία μας. Μόνον έτσι μπορούμε να πάρουμε μέρος και στη δόξα της Αναστάσεως του Κυρίου. Η Ανάσταση θα μας οδηγήσει στην πραγματική υπερύψωση, όπως μας διαβεβαιώνει σήμερα ο Χριστός στην παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου.
Δ' ΔΙΔΑΓΜΑ:
«Ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται» (Λουκά κεφ. ιη' στίχος 14).
Ε΄ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΚΚΛ. ΡΗΤΟΡΩΝ
«Και τι είναι τάχα η ταπεινοφροσύνη; Να έχουμε πάντα σωστή γνώση του εαυτού μας, να ξέρουμε τι είμαστε και τι δεν είμαστε. Όταν το ξέρουμε αυτό καλά, τότε βλέπουμε πως πάντα πρέπει να έχουμε μικρή γνώμη για τον εαυτό μας.» (Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Διονυσίου, Λόγος Παρακλήσεως, Κοζάνη 1967).
ΣΤ΄ ΑΣΚΗΣΕΙΣ - ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Τι δείχνει με τη διαγωγή του ο Φαρισαίος;
2. Τι διδάσκεσαι από τη διαγωγή του τελώνη;
3. Τι μας διδάσκει ο Κύριος με τη σημερινή παραβολή;
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΟΥ ΣΑΪΤ