Υλικό και πληροφορίες για ένα πρότζεκτ στα Θρησκευτικά

Πρόλογος

Τα Θρησκευτικά είναι ένα μάθημα που "υποφέρει" και η ώρα του χρησιμοποιείται συνήθως για κάλυψη κενών στα Μαθηματικά τη Γλώσσα και πάει λέγοντας. Τοποθετημένο συνήθως τις Παρασκευές, και με την φόρτιση που πολλές φορές δημιουργείται λόγω της ύπαρξης στην τάξη μαθητών που ανήκουν σε άλλα θρησκεύματα, έχει χάσει -εδώ και πολύ πολύ καιρό- την σημαντικότητά του.

Επίσης με τα νέα (αλλά και τα παλιότερα) βιβλία, η "κατηχητική" του διάσταση έχει οριστικά απεμποληθεί με αποτέλεσμα πλέον σχεδόν κανένα παιδί να μην ξέρει τι συμβαίνει στην εκκλησία κάθε Κυριακή, και σχεδόν κανένας δάσκαλος ή δασκάλα, επίσης, να μην ξέρει να του πει. Βέβαια όλο αυτό το θέμα χρειάζεται λεπτούς χειρισμούς και δεν υπαινίσσομαι σε καμία περίπτωση ότι το σχολείο πρέπει να γίνει Κατηχητικό.

Θεωρώ, ωστόσο, ότι η ύπαρξη "κάποιου" Θεού, πρέπει να διδάσκεται, έστω και ως τελευταίο καταφύγιο στις δυσκολίες που όλοι ευχόμαστε να μην αντιμετωπίσουν οι μαθητές μας όταν μεγαλώσουν, παρ' όλο που πρόωροι θάνατοι, διαζύγια, χωρισμοί, φτώχεια, φυλάκιση και αρρώστιες δεν θα πάψουν να υφίστανται. Και τότε ο παρηγορητικός λόγος της εκκλησίας καθίσταται πανάκεια.

Στις επόμενες σελίδες μπορείτε να βρείτε υλικό για το σχεδιασμό ενός πρότζεκτ σχετικά με το θέμα. Το υλικό είναι παρμένο από τα διδακτικά εγχειρίδια που διδάσκονταν στο Δημοτικό πριν το 1980, όπως και από την "Ορθόδοξη Λειτουργική" που διδασκόταν στις παλιές Παιδαγωγικές Ακαδημίες.

Φυσικά οι παιδαγωγικές αρχές τους είναι πλέον παρωχημένες, η πληροφορία όμως που παρέχεται είναι πάντα επίκαιρη - για να πούμε την αλήθεια είναι επίκαιρη επί... 2009 χρόνια!

Η διδασκαλία του ευαγγελίου που διαβάζεται κάθε Κυριακή στην Θεία Λειτουργία, έχει επίσης ακόμα ένα ευεργετικό αποτέλεσμα, όπως προέκυψε από την προσωπική μου εμπειρία: Φέρνει τα παιδιά σε επαφή με την αρχαιοπρεπή γλώσσα των ελληνιστικών χρόνων και αποτελεί ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΑΤΟ βοήθημα για το πέρασμά τους στη διδασκαλία των αρχαίων στο Γυμνάσιο. Αντωνυμίες όπως το "τις", οι καταβιβάσεις των τόνων, τα "τω καιρώ εκείνω" κλπ, είναι ιδανικές εκφράσεις για την εισαγωγή στην ομορφιά των αρχαίων ελληνικών. Δυστυχώς λόγω των γνωστών προβλημάτων του διαδικτύου προτίμησα να αφαιρέσω τους τόνους και τα πνεύματα από το πρωτότυπο κείμενο. Αν αποφασίσετε να κάνετε το τόλμημα, ή ψάξτε να βρείτε το βιβλίο που σκανάρισα εγώ, ή χρησιμοποιήστε μια οποιαδήποτε καινή διαθήκη, φωτοτυπώντας τα αποσπάσματα. Το πολύ - πολύ, στείλτε μου ένα μέηλ να σας στείλω τις δικές μου φωτοτυπίες.

Ακολουθεί τώρα μια μικρή αναφορά στο τι είναι το "Ευαγγέλιο" και πώς επιλέγεται κάθε Κυριακή. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ενότητα Ποιο είναι το νόημα και το τυπικό της Θείας Λειτουργίας, τόσο στον κορμό των κειμένων όσο και στις σημειώσεις και τις παραπομπές της κάθε σελίδας, τις οποίες σας προτρέπω να διαβάσετε οπωσδήποτε.

Τι είναι και πώς επιλέγεται το "Ευαγγέλιο" της Κυριακής

Το "Ευαγγέλιο" είναι το ένα από τα δύο "Αναγνώσματα" της Θείας Λειτουργίας. Το άλλο είναι ο "Απόστολος". Το Ευαγγέλιο είναι μία καθορισμένη περικοπή από τα τέσσερα Ευαγγέλια (Κατά Ματθαίον, κατά Μάρκον, κατά Λουκάν και κατά Ιωάννην). Πριν από την ανάγνωση του Ευαγγελίου, ο ιερέας καλεί όλους τους πιστούς να προσέξουν: «Σοφία. Ορθοί ακούσωμεν του Αγίου Ευαγγελίου, ειρήνη πάσι».

Οι Αποστολικές και Ευαγγελικές περικοπές των Κυριακών διαβάζονται με μία ορισμένη σειρά, που ο καθορισμός της είναι πολύπλοκος και επηρεάζεται από πολλές λεπτομέρειες, τις οποίες είναι αδύνατο να θυμάται κανείς. Γι’ αυτό η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος εκδίδει κάθε χρόνο ειδικό Ημερολόγιο, όπου καθορίζονται όλα αυτά. Επίσης κυκλοφορούν μικρά ημερολόγια τσέπης, αλλά και όλα τα επιτραπέζια ημερολόγια έχουν τον σχετικό πίνακα των περικοπών των Κυριακών και των κυριοτέρων εορτών.

Σε γενικές γραμμές πάντως, η σειρά ανάγνωσης των Ευαγγελίων κατά την διάρκεια του έτους είναι η εξής:

α) Από την Κυριακή του Πάσχα -με εξαίρεση της Τρίτης της Διακαινησίμου, της Κυριακής του Αντιπάσχα και της εορτής της Αναλήψεως- έως της Κυριακής της Πεντηκοστής, δηλαδή για επτά εβδομάδες διαβάζεται το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο.

β) Από την Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος έως και της Παρασκευής μετά την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού (14/9) διαβάζεται για δεκαεπτά εβδομάδες το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο με εξαίρεση πέντε ημερών (Δευτέρα έως Παρασκευή) της 12ης εβδομάδας όπου και αναγιγνώσκεται το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο.

γ) Από την Κυριακή μετά την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού έως και του Σαββάτου προ της Απόκρεω, καθώς και κατά τις καθημερινές της Τυροφάγου εβδομάδας διαβάζεται το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, με εξαίρεση πάλι πέντε ημερών (Δευτέρα έως Παρασκευή) της 13ης εβδομάδας όπου και διαβάζεται το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο, το οποίο διαβάζεται και τα πέντε Σαββατοκύριακα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Ακολουθεί μια ενδεικτική κατανομή των ευαγγελικών περικοπών βασισμένη στο έτος 2017. Χοντρικά θα σας οδηγήσουν και για τα επόμενα χρόνια, καθώς... δεν προτίθεμαι να το ανανεώνω κάθε φορά. ;-)