|
Η βιολογική βάση της γλώσσας Αν θεωρήσουμε ότι η γλώσσα είναι απλώς ένα
σύστημα επικοινωνίας, τότε πρέπει να δεχθούμε ότι έχουν "γλώσσα" και
πολλά είδη του ζωικού βασιλείου, τα οποία εκπέμπουν μηνύματα και επικοινωνούν
με διάφορους τρόπους. Τα δελφίνια, για παράδειγμα, παράγουν σφυρίγματα τα οποία
υποδηλώνουν προειδοποίηση ή φόβο. Ή το τέλειο σύστημα επικοινωνίας των
μελισσών.
Ας μην ξεχνάμε ότι ο άνθρωπος δεν
επικοινωνεί πάντα με τον έναρθρο λόγο. Πολύ γνωστή είναι επί παραδείγματι η
"γλώσσα του σώματος", ή μπορούμε να πούμε ότι "τα μάτια
μιλάνε".
Έτσι, τίθεται το ερώτημα, αν η γλώσσα δεν
είναι μόνο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσεως, αλλά επεκτείνεται και στο
ζωικό βασίλειο.
Υπάρχουν δυο διαφορετικές απόψεις πάνω σ'
αυτό το ερώτημα, από τους γλωσσολόγους. Η πρώτη υποστηρίζει ότι η διαφορά είναι
ποσοτική, δηλαδή το μυαλό του ανθρώπου είναι πιο πολύπλοκο και σύνθετο και έτσι
εξηγείται η επικοινωνιακή διαφορά. Το θέμα γι' αυτούς είναι ποσοτικό.
Για να θεμελιώσουν την άποψή τους αυτή, οι
ψυχολόγοι έκαναν πειράματα σε πιθήκους. Έτσι, μαθαίνοντάς τους την γλώσσα των
κωφαλάλων ή δίνοντάς τους κάποια πλαστικά αντικείμενα, στα οποία αντιστοιχούσαν
ξεχωριστές λέξεις, θέλησαν να διαπιστώσουν αν οι πίθηκοι είχαν την δυνατότητα
να επικοινωνήσουν γλωσσικά.
Οι Allen
και Beatrice Garden είχαν μάθει στην θηλυκιά Washoe την γλώσσα των κωφαλάλων.
Σε 4 χρόνια η χιμπατζίνα είχε μάθει ν'
αναγνωρίζει 132 διαφορετικές χειρονομίες, να γενικεύει τη χρήση των συμβόλων
και ανακάλυψε κάποιες σύνθετες λέξεις
συνδυάζοντας απλές.
Κι άλλοι ψυχολόγοι προσπάθησαν να
αποδείξουν ότι οι πίθηκοι είναι σε θέση να επικοινωνούν γλωσσικά, αλλά όλα τα
πειράματα κατέληγαν στο ίδιο αποτέλεσμα: Οι χιμπατζήδες χρησιμοποιούν σύμβολα
με γενικευμένη μόνο αναφορά. Δεν μπορούν να συνδυάσουν τα σύμβολα αυτά και να
σχηματίσουν μια ολοκληρωμένη πρόταση, γιατί ο σχηματισμός που κάνουν δεν έχει
γραμματική δομή και δεν μπορούν να δημιουργήσουν νέες αυτοσχέδιες προτάσεις.(8)
Η άλλη άποψη, είναι αυτή που υποστηρίζει
ότι η γλώσσα είναι ένα αποκλειστικά ανθρώπινο χαρακτηριστικό, αποκλειστικά
ανθρώπινη ιδιότητα. Κι αυτή ακριβώς η ιδιότητα μας κάνει να διαφέρουμε από τα
ζώα.
Η
θέση αυτή, με επικεφαλής τον Noam Chomsky θεμελιώνεται με τα εξής
επιχειρήματα:
α) Η ανθρώπινη γλώσσα περιλαμβάνει ένα απέραντο λεξιλόγιο, με λεξεις
σύνθετες και αφηρημένες έννοιες, ενώ αντίθετα τα συστήματα των ζώων αφορούν
βασικές και συγκεκριμένες έννοιες, όπως πείνα, θυμό, φόβο, σεξουαλική επιθυμία
κ.ά.
β) Η ανθρώπινη γλώσσα περιέχει εκφράσεις που δηλώνουν κάτι για το
παρόν, παρελθόν και μέλλον, πράγματα που μπορεί να είναι και φανταστικά.
Αντιθέτως τα ζώα μπορούν μόνο να περιγράψουν ένα επικείμενο κίνδυνο, όταν το
περιβάλλον που βρίσκονται τους το επιβάλλει.
Δεν μπορούν δηλαδή, με τη χρήση συμβόλων να
περιγράψουν μια συγκεκριμένη στιγμή που φοβήθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα. Η
κραυγή των ζώων είναι απλά μια αντανακλαστική απόκριση σ' έναν ερεθισμό που
πηγάζει από το περιβάλλον.
γ) Η ανθρώπινη γλώσα λειτουργεί σύμφωνα με ορισμένους γραμματικούς
κανόνες κι έτσι δίνει την ευκαιρία στον ομιλητή να δημιουργήσει άπειρα
μηνύματα, αλλά και να συλλάβει άλλα τόσα. Στα ζώα αντίθετα τα μηνύματα που
δίνονται αφορούν ένα και μόνο πράγμα, που π.χ. θα βρουν τροφή ή ότι πλησιάζει
κάποιος κίνδυνος. Δεν υπάρχει ποικιλία στα νοήματα και δημιουργικότητα, όπως
συμβαίνει στην λεκτική επικοινωνία των ανθρώπων.
Σε παρόμοια συμπεράσματα οδήγησαν τα
πειράματα των πολεμίων της άποψης ότι η γλώσσα είναι ανθρώπινο χαρακτηριστικό(9)
|
