Προαιρετικά καινοτόμα - σχολικά προγράμματα

Στο δημοτικό σχολείο, μέσα από μαθήματα που διδάσκουν γνώσεις ή έννοιες σχετικές με το φυσικό περιβάλλον έχουμε την δυνατότητα να δώσουμε στους μαθητές την ευκαιρία για μια πραγματική επαφή με την φύση. Μέσα από αυτά τα μαθήματα μπορούμε να εξασφαλίσουμε και τις διδακτικές ώρες αλλά και στοιχεία των σχετικών αναλυτικών προγραμμάτων για να υλοποιήσουμε ένα πρόγραμμα προσομοίωσης δραστηριοτήτων του αγροτικού κόσμου, ένα πρόγραμμα με το οποίο οι μαθητές θα βρεθούν όχι κοντά στο φυσικό περιβάλλον αλλά θα γίνουν δυναμικό κομμάτι του φυσικού περιβάλλοντος.

Το πρόγραμμα αυτό έχει ως βασικό σκοπό την γνωριμία των μαθητών με τη φύση, την αλληλεπίδρασή τους και την ανάπτυξη μιας δυναμικής σχέσης μεταξύ φύσης και ατόμου. Το πρόγραμμα αυτό προσπαθεί ώστε να γίνουν οι μικροί μαθητές του σήμερα οι ικανοί, ενεργοί πολίτες του αύριο με οικολογική συνείδηση και σεβασμό στην αξία της ζωής και στα ιδανικά μιας αρμονικής ανθρώπινων και φυσικών δημιουργημάτων. Για να αγαπήσουν ουσιαστικά τη φύση οι μικροί μαθητές πρέπει να σκύψουν πάνω στη φύση, να ζήσουν κοντά στα ζώα, να εργαστούν ως ¨αγρότες¨ για να αποκτήσουν τα δημιουργήματα της γης, να χαρούν τις μεταμορφώσεις φυτών και ζώων σε σχέση με το χρόνο και να βιώσουν το θαύμα της ζωής, στο σύνολό της . Για να αγαπήσουν τη φύση οι μικροί μαθητές πρέπει να γνωρίσουν την χαρά της δημιουργίας αλλά και τη χαρά της εργασίας , μέσα από προσομοιώσεις γεωργικών ασχολιών και πειραματισμούς .

Το πρόγραμμα αυτό, όπως είναι φυσικό, στηρίζει τις δραστηριότητές του στις εποχικές δραστηριότητες των αγροτών και ακολουθεί τον κύκλο των εποχών του χρόνου. Τέτοιου τύπου δραστηριότητες ,οι οποίες έγιναν πειραματικά σε σχολεία της Πεύκης , του Γαλατσίου και άλλων περιοχών της Αττικής είναι:

• Τρύγος - πάτημα των σταφυλιών το Σεπτέμβριο – Οκτώβριο

• Συλλογή σπόρων τον Σεπτέμβριο – Οκτώβριο – Νοέμβριο

• Όργωμα σπορά τον Οκτώβριο – Νοέμβριο

• Ελιά το Νοέμβριο – Δεκέμβριο

• Ζύμωμα, όλο το χρόνο.

• Μπολιάσματα φυτών τον Ιανουάριο- Φεβρουάριο

• Φύτεμα μοσχευμάτων τον Μάρτιο – Πολ/σμός φυτών

• Εκκόλαψη πουλιών τον Απρίλιο – Μάιο και Σεπτέμβριο, Οκτώβριο και

• Εκτροφή μεταξοσκωλήκων τον Απρίλιο –Μάιο – Ιούνιο, Σεπτέμβριο - Οκτώβριο

Τέτοιου είδους δραστηριότητες ενισχύουν την σωστή ανάπτυξη των παιδιών. Ενισχύουν την προσωπικότητά τους με την άσκηση της υπομονής και της καρτερικότητας, ενδυναμώνουν την πνευματική τους ανάπτυξη με την εξάσκηση της παρατηρητικότητας και την εκπαίδευσή τους στο να συλλέγουν τις πληροφορίες , να τις καταγράφουν και να οδηγούνται σε συμπεράσματα και επίσης βελτιώνουν την σωματική τους υγεία με την σωματική άσκηση και την χειρωνακτική εργασία στη γη καθώς και με την επαφή τους με το καθαρό φυσικό περιβάλλον. Η εμπειρία που είχα τις προηγούμενες σχολικές χρονιές κατά την οποία προσέφερα σε περισσότερους από 6000 μαθητές , όλες ή μερικές από τις παραπάνω δραστηριότητες, στα κενά μου, με οδήγησε στην πεποίθηση ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά στα σχετικά με το περιβάλλον μαθήματα και ότι μπορεί να προσφέρει ανεπανάληπτα βιώματα στα παιδιά.

Ακόμη βλέπω την έκπληξη και την χαρά χαραγμένες στα πρόσωπά τους όταν έζησαν όλα τα στάδια της διαδικασίας εκτροφής του μεταξοσκώληκα, όταν έζησαν από τόσο κοντά αυτό το θαύμα της φύσης. Την ίδια χαρά γνώρισαν και όταν πάτησαν σταφύλια στην αυλή του σχολείου τους και τραγούδησαν για τον τρύγο. Είναι σίγουρο ότι θα θυμούνται για πάντα το μάζεμα των σπόρων ντομάτας, καρπουζιού, πεπονιού και λαχανικών, το φύτεμα στο σχολικό κήπο ή στην αυλή της πολυκατοικίας τους, την φροντίδα τους για να αναπτυχθούν ως φυτά και τέλος τη γεύση που είχε η δική τους ντομάτα, για παράδειγμα, όταν την δοκίμασαν. Ήταν η γεύση ενός προϊόντος που πήρε ζωή με την δική τους φροντίδα.

Θα θυμούνται πάντα με νοσταλγία και χαρά τις στιγμές που ζύμωσαν ψωμί με τα χεράκια τους στο σχολείο και το πήγαν στο φούρνο της γειτονίας και τους το έψησαν και μετά το έφαγαν. Η γεύση του είχε κάτι από τη ‘μυρωδιά’ του ιδρώτα τους και της χαράς της καρδιάς τους.

Θυμάμαι τη χαρά στα πρόσωπα των μικρών παιδιών της πρώτης δημοτικού όταν παρακολουθούσαν να βγαίνουν από τα αυγά τα μικρά κλωσσόπουλα. Ήταν η χαρά να βιώνουν το θαύμα της ζωής!

Η μεγαλύτερη επιτυχία αυτού του πειραματικού προγράμματος ήταν η συμμετοχή των γονέων σε όλες αυτές τις δραστηριότητες, οι οποίες ήταν πρωτόγνωρες για τους περισσότερους – παιδιά της πόλης κι αυτοί. Ήταν και γι αυτούς μια υπέροχη εμπειρία να φυτέψουν μαζί με τα παιδιά τους μοσχεύματα στην πυλωτή τους και να φάνε τα σταφύλια ή να βοηθήσουν στη δημιουργία του σχολικού κήπου ή του λαχανόκηπου στο μπαλκόνι τους ή στην πυλωτή της πολυκατοικίας τους. Έσπειραν κι αυτοί το φθινόπωρο δημητριακά, κρεμμύδια, σκόρδα, κουκιά και την άνοιξη διάφορα λαχανικά. Τα φρόντισαν, τα είδαν να φυτρώνουν και έγιναν κι αυτοί μάρτυρες της γέννησης μιας ζωής. Με το πρόγραμμα αυτό καταφέραμε να φέρουμε το σχολείο κοντά στην κοινωνία και να εντάξουμε τους γονείς θετικά και ουσιαστικά μέσα στη σχολική ζωή.

Το πρόγραμμα αυτό έγινε τις προηγούμενες χρονιές εθελοντικά στα κενά μου πάντα σε πολλά σχολεία της Βόρειας Αθήνας.( Σε όλα τα σχολεία της Πεύκης, Λυκόβρυσης σε πολλά του Αμαρουσίου, Ηρακλείου, Μεταμόρφωσης, Μελισσίων και μερικά των Βριλησσίων, Γαλατσίου, Ν. Ιωνίας όπως και σε πολλά νηπιαγωγεία των περιοχών αυτών).

Απ’ όλες αυτές τις επισκέψεις παρόλο που ήταν μικρής διάρκειας (10 – 20 λεπτά κάθε φορά) διαπίστωσα ότι ήταν εντυπωσιακή η ενεργητική συμμετοχή τους, απέραντη η χαρά τους, ευχάριστο το ξάφνιασμα τους από τις πρωτόγνωρες γι αυτούς εμπειρίες.

Είναι δε σίγουρο ότι μ’ όλες αυτές τις δραστηριότητες και εμπειρίες οι μικροί μαθητές αρχίζουν να σέβονται ουσιαστικά τη φύση, να μαθαίνουν να αγαπούν τη ζωή και πόσο πολύ θέλουν να προστατέψουν όλα όσα η φύση, απλόχερα προσφέρει. Δεν μπορώ να μην σκεφτώ πόσο πιο ουσιαστικά θα ήταν τα οφέλη από ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα, το οποίο, σε σταθερή βάση και συμπληρωματικά στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα θα πρόσφερε συστηματικές τέτοιες ενασχολήσεις – προσομοιώσεις των αγροτικών ασχολιών της ελληνικής υπαίθρου.

Για το λόγο αυτό ζήτησα από το ΠΥΣΠΕ να μου δοθεί η ευκαιρία ν’ ασχοληθώ συστηματικά και αποτελεσματικά εξακτινώνοντας όλες τις δραστηριότητες στα σχολεία της Δ/νσης ΄Β Αθήνας.

Νομίζω ότι η Διοίκηση και σε τοπικό επίπεδο μπορεί και πρέπει να χαράζει εκπαιδευτική πολιτική, δίνοντας στους μαθητές της πόλης της ευκαιρία να βιώσουν καταστάσεις που η διαβίωση σ’ αυτήν τους στερεί.

Έτσι και η περιβαλλοντική αγωγή θ’ αποκτήσει ουσιαστικότερο νόημα και θα έχει καλύτερα αποτελέσματα, που τελικά είναι οι μαθητές να γίνουν συνδημιουργοί και θεματοφύλακες και όχι καταστροφείς του φυσικού περιβάλλοντος.

Βιβλιογραφική αναφορά:

Ρόκκας Γ.,Η, (2001), Εκπαιδευτικό πρόγραμμα προσομοίωσης αγροτικών ασχολιών , ανακτήθηκε την από https://paroutsas.gr/project/innovat/agrhoschool.htm

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΟΥ ΣΑΪΤ

Επισκέψεις από 1-1-2005: