Δεξιότητες για Παιδιά του Δημοτικού

Προάγοντας την Προστασία του Παιδιού (από έκδοση του ΚΕΘΕΑ εγκεκριμένη από το Π.Ι.)

Ενότητα 3. Συναισθήματα και αισθήματα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΤΙΤΛΟΣ		3.5 Απώλεια και θλίψη
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ		45 - 60 λεπτά
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1		Ομαδικός γύρος. «Κάτι που έχασα κάποτε ήταν...» Ένιωσα.,.». Φανταστική ιστορία.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2		Όλη η τάξη μαζί. Παρουσιάζουν την απώλεια και τα συναισθήματα μέσα από παντομίμα και/ή χορό,
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3		Απαντάμε στα: Πώς μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου; Τους άλλους; Τι μπορώ να κάνω; Σε ποιον μπορώ να πάω;
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ		Ομαδική συζήτηση. Αξιολόγηση σε ζευγάρια.
ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ		Φτιάχνουμε κύκλους συναισθημάτων ή απώλειας και επανάκτησης. Για τα μεγαλύτερα παιδιά: να φτιάξουν ένα γρίφο με λέξεις συναισθημάτων.

Σημείωση για τον εκπαιδευτικό

Η απώλεια και η θλίψη παραμένουν ευαίσθητοι τομείς για πολλούς εκπαιδευτικούς, και δικαιολογημένα. Η συζήτηση για όλες τις πλευρές της απώλειας και τα αποτελέσματα τους θα περιλαμβάνει έρευνα έντονων συναισθημάτων και αναμνήσεων που ίσως τους κάνουν να νιώθουν άβολα ή τους είναι επίπονα. Έρευνες έχουν δείξει, παρ' όλα αυτά, ότι τα παιδιά που έχουν περάσει κάτι τέτοιο, θέλουν και έχουν ανάγκη να συζητήσουν για τα συναισθήματα τους με κάποιον ενήλικα που εμπιστεύονται. Έχουν ανάγκη να μοιραστούν τις ανησυχίες, τους φόβους τους και ό,τι δεν καταλαβαίνουν. Σε ένα μάθημα δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι θα γίνει τίποτα περισσότερο από το να ανοιχτεί· το θέμα, εάν όμως δημιουργηθεί μια ασφαλής, εμπιστευτική, δεκτική ατμόσφαιρα, τα παιδιά μπορεί να επεκτείνουν τις ερωτήσεις και τα σχόλια τους. Το άνοιγμα και η ειλικρίνεια είναι τα κλειδιά. Όπως και σε όλες τις δραστηριότητες που αφορούν προσωπικά συναισθήματα, τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να μη συμμετέχουν.

Προσοχή! Η αποσπασματική εφαρμογή του μαθήματος, η αδυναμία του εκπαιδευτικού να ανταποκριθεί, καθώς και ένας πρόσφατος θάνατος προσφιλούς προσώπου, ιδιαίτερα γονέα, μπορεί να έχει εντελώς αντίθετα αποτελέσματα και να απαιτηθεί η παρέμβαση ειδικευμένου ψυχολόγου για στήριξη του ευάλωτου παιδιού.

ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Να βοηθήσει τα παιδιά να καταλάβουν:

ότι όλοι κάποια στιγμή χάνουμε κάτι περισσότερο ή λιγότερο σημαντικό.
ότι η απώλεια ενός ατόμου ή ενός αντικειμένου προκαλεί δυνατά συναισθήματα, πόνο και στενοχώρια.
ότι αυτά τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά και απαραίτητα και ότι πρέπει να εκφραστούν και να δουλευτούν.

ΘΑ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙΤΕ

μολύβια, στυλό, χαρτιά,
έναν πίνακα, μεγάλα χαρτιά σε πίνακα και χοντρούς μαρκαδόρους.
ατομικά τετράδια.

ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Ζητήστε από τα παιδιά να σκεφτούν και να επιλέξουν ένα παράδειγμα από κάτι ή κάποιον που έχουν χάσει και τα σχετικά συναισθήματα.

Εναλλακτικές δραστηριότητες

Τα παιδιά θα μπορούσαν:

σε μικρές ομάδες να σκεφτούν ιδέες σχετικά με τη λέξη απώλεια, σημειώνοντας και καταγράφοντας κάθε φράση ή λέξη. Αργότερα, μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν για τη δημιουργία σεναρίων ή σύντομων ιστοριών σχετικά με την απώλεια, την αντιμετώπιση των έντονων συναισθημάτων που τη συνοδεύουν, να τα μοιραστούν και να τα συζητήσουν με τους υπόλοιπους στην ομάδα, να δημιουργήσουν μια ζωγραφιά ή ένα κολάζ σε ομάδες ή ως τάξη, κάτι σχετικό με την έννοια της απώλειας.
να φτιάξουν μια ανθολογία για την τάξη με ποιήματα, ιστορίες, εικόνες σχετικά με την απώλεια και τη θλίψη.

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ

το ξεπερνάω • χαρούμενος/η • λυπημένος/η • ανήσυχος • ευχαριστημένος • λύπη • απελπισμένος • αισθάνομαι πιο ευτυχισμένος • ανακουφισμένος • αποχωρισμός • έχω αγωνία • σε κατάσταση πανικού • τρισευτυχισμένος • τα έχω χάσει • θυμωμένος • άρρωστος • δυστυχισμένος • μοναξιά • μόνοςη • άσχημα • αισθάνομαι καλύτερα • απελπισία

ΠΛΑΝΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Εισαγωγή
	Συζητήστε για το σκοπό του μαθήματος με τα παιδιά. Τονίστε ότι: όλοι χάνουμε κάτι ή κάποιον κάποια στιγμή της ζωής μας είναι σημαντικό να το μοιραζόμαστε. αυτό το μάθημα είναι για να μας βοηθήσει να δούμε την εμπειρία της απώλειας και πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα συναισθήματα μας που ακολουθούν. Καλό θα ήταν να συμπληρώσετε ότι τα παιδιά μπορούν να μιλήσουν για οποιοδήποτε θέλουν.
Δραστηριότητα 1
	ΕΙΤΕ Ζητήστε από τα παιδιά να τελειώσουν με τη σειρά την ημιτελή πρόταση, «Κάτι που έχασα κάποτε... Ένιωσα...». Πείτε στα παιδιά να αναφερθούν σε ένα γεγονός που θυμούνται ξεκάθαρα. Καταγράψτε όλα τα συναισθήματα που εκφράζουν, ενθαρρύνοντας τα παιδιά να επεκτείνουν το λεξιλόγιο τους, χρησιμοποιώντας λεξικά, και να εντοπίσουν τα τωρινά τους συναισθήματα σχετικά. ΕΙΤΕ Ζητήστε από τα παιδιά να κλείσουν τα μάτια τους και να σκεφτούν κάτι πολύ πολύτιμο γι' αυτά, π.χ. το ποδήλατο τους. Και να φανταστούν ότι πάνε να το χρησιμοποιήσουν κάποια μέρα και ανακαλύπτουν ότι λείπει. Πιθανές ερωτήσεις: Πώς νιώθετε; Τι κάνετε; Ζητήστε από τα παιδιά να ανταλλάξουν τα συναισθήματα τους με την ομάδα. Καταγράψτε τα συναισθήματα τους όπως και πριν.
Δραστηριότητα 2
	Ζητήστε από τα παιδιά να κινούνται μέσα στο δωμάτιο και να βρουν ένα χώρο. Μέσα σε αυτό το χώρο να προσποιηθούν/να μιμηθούν το περιστατικό που περιέγραψαν στη δραστηριότητα 1. Παροτρύνετε τα παιδιά να χρησιμοποιήσουν ολόκληρο το σώμα τους για να εκφράσουν πώς νιώθουν. Αφήστε τα παιδιά να εκφραστούν ελεύθερα, και επιλέξτε δύο ή τρία για να παρουσιάσουν την παράσταση τους στους υπόλοιπους. Σημείωση για τον εκπαιδευτικό: Καλό θα ήταν να ζητήσετε εθελοντές για να παρουσιάσουν την παράσταση τους στους άλλους και υπενθυμίστε στα παιδιά ότι μπορούν να πουν «όχι» εάν θέλουν. Ζητήστε από τα παιδιά να καθίσουν κάτω στο σημείο που βρίσκονται. Πιθανές ερωτήσεις: Πώς νιώθατε όταν κάνατε την παντομίμα; Σας έφερε αναμνήσεις; ξανασκεφτείτε το περιστατικό. Τι κάνατε όταν συνέβη; Σε ποιον πήγατε; Ποιος σας βοήθησε. Αυτό που είχατε χάσει το ξαναβρήκατε ποτέ; Πώς νιώσατε τότε; Τώρα πώς νιώθετε; Πώς έχουν αλλάζει τα συναισθήματα σας; Δώστε στα παιδιά την ευκαιρία να συζητήσουν για τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους σχετικά με τη δραστηριότητα.
Δραστηριότητα 3
	Χωρίστε τα παιδιά σε ομάδες δίνοντας τους ονόματα φρούτων ο αριθμός των φρούτων εξαρτάται από τον αριθμό των ομάδων. Κατόπιν ζητήστε από τις μπανάνες, για παράδειγμα, να σχηματίσουν μια ομάδα, τα μήλα μια άλλη, και τα υπόλοιπα φρούτα το ίδιο. Ζητήστε τη γνώμη των παιδιών σχετικά με τρία θέματα: «Τι μπορώ να κάνω εάν χάσω κάτι», «Οι άνθρωποι που με βοηθούν», «Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω κάποιον άλλο». Να φτιάξουν ζωγραφιές για αφίσες στην τάξη.
Συνέχεια και αξιολόγηση
	Συζήτηση και ανταλλαγή. Ζητήστε από τα παιδιά να επιλέξουν συνεργάτη και να συμπληρώσουν τις ημιτελείς προτάσεις: «Σήμερα έμαθα ότι.......». «Το ευκολότερο μέρος για μένα ήταν.....». «Το δυσκολότερο μέρος για μένα ήταν.......». «Το μέρος που μου άρεσε περισσότερο ήταν.....»
Εργασίες για το σπίτι και την οικογένεια
	Ζητήστε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν δύο κύκλους στα ατομικά τους τετράδια έναν που στο κέντρο θα γράφει «Απώλεια» και έναν που θα γράφει «Ανάκτηση». Ζητήστε τους να γράψουν λέξεις που έχουν σχέση με τα συναισθήματα γύρω από την καθεμιά, να χρησιμοποιήσουν τις λέξεις από τον κατάλογο της τάξης ή Λέξεις κλειδιά. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να φτιάξουν γρίφους και να τους δώσουν στην οικογένεια και τους φίλους τους.
Επιπλέον εργασίες
	Περαιτέρω εργασίες μπορεί να είναι: έρευνα γύρω από τις έννοιες θάνατος και πεθαίνω: φυτά, οι τέσσερις εποχές, κύκλοι, στον κόσμο των ζώων, τροφική αλυσίδα, αποσύνθεση. η φυσική διαδικασία γήρανσης και τα αποτελέσματα της. δημιουργική εργασία ερευνώντας την απώλεια και τη θλίψη μέσα στη λογοτεχνία, τη ζωγραφική. ιστορίες, ποιήματα. εξετάζω την απώλεια, το θάνατο και τπ θλίψη στους διαφορετικούς πολιτισμούς.